THẦM LẶNG MÀ KHÔNG THỂ THIẾU

Trên mạng, tôi đọc thấy nhiều đồng nghiệp ở một số báo mới được phân công làm thư ký tòa soạn nêu lên sự lúng túng của mình khi đảm nhận công việc này, không biết phải bắt đầu công việc từ đâu, làm công tác tòa soạn là làm những gì. Ở các lớp dạy vế báo chí ở Việt Nam, hình như công việc này cũng không hoặc ít được nói tới. Là người có ít nhiều kinh nghiệm về công việc này, tôi muốn chia sẻ với các bạn đồng nghiệp và cũng mong được chỉ giáo nếu có gì chưa đúng, chưa đầy đủ.

Làm toà soạn một tờ báo, như người ta thường nói, là làm công việc “bếp núc”. Công việc “bếp núc” là công việc thầm lặng - nhưng không thể thiếu - để cho ra đời những tác phẩm báo chí hoàn chỉnh, với chất lượng cao nhât có thể, để khi tờ báo đến tay người đọc, họ sẽ cảm thấy sản phẩm được chăm chút như khi ta ngồi trước một món ăn ngon lại được trình bày đẹp đẽ, tươm tất trên bàn ăn. Khác với viết văn, nhà văn một mình đối diện với trang giấy (hoặc chiếc máy vi tính) và thấp thoáng xa xa là người đọc, một bài báo là một công trình tập thể đúng nghĩa, bởi bên cạnh phóng viên luôn có bộ máy toà soạn giúp sức, từ khâu biên tập, hoàn chỉnh bản thảo, bổ sung tư liệu khi cần và nâng chất lượng bài báo cho đến khâu trình bày, in ấn sao cho tạo được hiệu quả cao nhất nơi người đọc.

Chính vì vậy mà William G.Connolly, một biên tập viên có tiếng của tờ New York Times, nói: “ Không thể có một tờ báo tuyệt vời nếu không có những phóng viên tuyệt vời. Nhưng cũng không thể có một tờ báo tuyệt vời nếu không có những biên tập viên chuyên nghiệp, giỏi nghề và dày dạn kinh nghiệm”.

Ở đây chúng tôi không muốn bàn về những khía cạnh kỹ thuật của công việc biên tập mà người đọc có thể tìm thấy ở nhiều cuốn sách và tài liệu khác về báo chí mà chỉ muốn nêu lên vài đúc kết từ thực tiễn, về công tác toà soạn nói chung, về những chức năng và hoạt động của một toà soạn, cũng như những đòi hỏi về phẩm chất, năng lực chuyên môn đối với người làm việc ở bộ phận không thể thiếu này của một toà báo.

Làm toà soạn là làm gì, hay chức năng của một toà soạn

Tuỳ tờ báo lớn hay nhỏ, toà soạn có những hình thức tổ chức khác nhau. Nếu một tờ báo hay tạp chí quá nhỏ (theo nghĩa ít nhân viên), có khi nhóm chủ trương tờ báo hay tạp chí vừa là người đề ra chủ trương biên tập, đề ra đề tài từng số báo, tự mình viết và đặt cộng tác viên viết bài, vừa làm công tác toà soạn, biên tập và trình bày, đưa đi in. Một tờ báo quy mô trung bình trở lên thường tách toà soạn thành bộ phận riêng, chuyên nghiệp. Và có những tờ báo lớn (hiểu theo nghĩa đông nhân viên), ngoài toà soạn với nhiều biên tập viên và nhiều thư ký toà soạn được phân công phụ trách những mảng khác nhau dưới sự điều động của một tổng thư ký, còn có các ban chuyên môn về nội dung như chính trị-xã hội, kinh tế, giáo dục, văn hoá-văn nghệ, thể thao, quốc tế… Ở những tờ báo như vậy, toà soạn thường họp với các trưởng ban mỗi ngày (nếu là nhật báo) hoặc hàng tuần (nếu là tuần báo) để quyết định nội dung số báo sắp ra và rút kinh nghiệm về số báo vừa ra. Nhưng dù tổ chức theo mô hình nào, toà soạn cũng phải đảm đương các chức năng chính sau đây:

- Là gạch nối giữa bộ phận chủ trương biên tập (ban biên tập) với các bộ phận còn lại của tờ báo:

Toà soạn là người triển khai ý tưởng, chỉ đạo của bộ phận chủ trương biên tập cho phóng viên; tìm kiếm, gợi ý và chấp nhận hoặc bác bỏ những đề tài do phóng viên đề xuất trên cơ sở nó phù hợp hay không với chủ trương biên tập, có đáp ứng hay không sự chờ đợi của người đọc. Toà soạn còn là người đôn đốc phóng viên săn tìm trong thực tế cuộc sống những đề tài hay, mới, phù hợp với chủ trương của tờ báo. Toà soạn còn là gạch nối, là người phối hợp giữa các bộ phận khác nhau trong quy trình sản xuất một tờ báo: bộ phận trình bày, tư liệu, quảng cáo...

- Là cầu nối giữa tờ báo với độc giả:

Là người có khả năng nắm bắt nhu cầu, khẩu vị của người đọc, biết người đọc cần gì, toà soạn là người trình bày bộ mặt của tờ báo cho bạn đọc, dọn đúng món ăn người đọc đang cần, những thông tin mà đa số người đọc đang tìm kiếm, trông đợi để người đọc mỗi ngày hay mỗi tuần, mỗi tháng giở tờ báo ra như tìm thấy người tri âm tri kỷ, không cần nói mà hiểu được mình, “gãi đúng chỗ ngứa” của mình. Toà soạn còn phải là người thường xuyên lắng nghe phản hồi từ độc giả để điều chỉnh nội dung và hình thức tờ báo nếu xét thấy cần, để đính chính, sửa chữa những sai sót, để tờ báo ngày càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người đọc, nhất là những bạn đọc trung thành của tờ báo.

- Là trung tâm thu nhận và xử lý thông tin của tờ báo:

Toà soạn là nơi thu nhận và xử lý mọi nguồn thông tin. Phóng viên là người “đi chợ”, mang thông tin về cho toà soạn “chế biến”. Nhưng ngoài thông tin do phóng viên mang về, toà soạn còn phải có cách “đi chợ” của riêng mình. Bằng những nguồn tin khác nhau, những kênh thông tin khác nhau (phản hồi của bạn đọc, thông tin từ các cơ quan chức năng, từ cộng tác viên, từ các nguồn tư liệu), toà soạn phải nắm được tình hình tổng quát để vừa có thể kiểm tra lại thông tin từ phóng viên, tránh cho phóng viên lỗi chủ quan, phiến diện, vừa bổ sung những gì phóng viên còn thiếu và nâng chất lượng tin tức, bài viết của phóng viên sao cho đạt tới cái đích mà toà soạn cho rằng tin tức hoặc bài báo phải đạt tới.

- Là người hoàn thiện, nâng cao chất lượng, giá trị bài viết:

Là khâu cuối cùng trong quy trình sản xuất một tờ báo, toà soạn là nút chặn cuối cùng đối với mọi sai sót có thể xảy ra trong suốt cả quy trình. Bằng kiến thức, kinh nghiệm, nghiệp vụ của mình, toà soạn và các biên tập viên phải làm tròn trách nhiệm chính này của mình. Muốn làm được như vậy, phải đặt tinh thần trách nhiệm đối với người đọc, đối với tờ báo lên trên hết. Phải đề cao tính nguyên tắc và không nhân nhượng trước bất kỳ một nghi vấn hay “lợn cợn” nào. Không chỉ là nút chặn cuối cùng đối với mọi sai sót, toà soạn còn là người nâng cao chất lượng tờ báo bằng cách sửa chữa, thêm bớt, cắt gọt nếu bài quá dài dòng, bổ sung tư liệu, số liệu, hình ảnh, bảng biểu, đồ thị,đặt lại tít tựa, kể cả viết lại tin, bài nếu thấy cần thiết. Tất cả nhằm làm cho tin, bài rõ ràng, mạch lạc, hấp dẫn đối với người đọc.

- Là người làm công tác cộng tác viên và xây dựng những

cây bút cho tờ báo:

Hơn ai hết, toà soạn phải là người nắm được nhu cầu của người đọc và hiểu được tờ báo của mình cần gì để có thể đáp ứng nhu cầu của người đọc. Và nếu chỉ dựa vào lực lượng phóng viên của mình, một tờ báo sẽ khó lòng đáp ứng đầy đủ nhu cầu của người đọc, nhất là khi gặp phải những đề tài đòi hỏi kiến thức và sự phân tích chuyên sâu. Một toà soạn giỏi phải là một toà soạn tổ chức được lực lượng cộng tác viên hùng hậu để khi cần là có thể nhờ cậy. Hơn nữa, sự đóng góp của cộng tác viên còn mang lại cho tờ báo sự phong phú trong giọng điệu, tính đáng tin cậy trong phân tích khi đó là phân tích của chuyên gia trong mỗi ngành, mỗi lĩnh vực. Do đó, toà soạn phải bỏ thời gian, công sức để tập hợp, chăm sóc lực lượng cộng tác viên của mình.

Bên cạnh đó toà soạn còn là người góp phần xây dựng những cây bút, những tên tuổi cho một tờ báo bằng chính công việc nâng cao chất lượng bản thảo phóng viên; trên cơ sở biết thế mạnh, sở trường của từng phóng viên mà xây dựng, phát huy những cây bút có uy tín trong từng lĩnh vực và biết giới thiệu, “lăng-xê” đúng lúc tên tuổi của các cây bút của tờ báo cùng với những sản phẩm tốt nhất của họ. Thực tế là nhiều người đọc chủ yếu đọc một bài báo hoặc một tờ báo chỉ vì tên tuổi của một vài tác giả mà họ thích hoặc họ tin cậy, và một toà soạn giỏi là một toà soạn biết phát huy các cây bút tên tuổi của mình.

Như vậy, toà soạn không chỉ là người lo “đầu ra” (khâu biên tập, trình bày) của một tờ báo, càng không phải là người chỉ làm công việc biên tập kỹ thuật (cắt gọn, sửa chữa chính tả, câu chữ) như nhiều người lầm tưởng. Toà soạn là người lo từ “đầu vào” đến “đầu ra” của một tờ báo, là người vạch kế hoạch nội dung, đế tài, chỉ đạo, giúp sức cho phóng viên thực hiện và cuối cùng là hoàn chỉnh sản phẩm của phóng viên, cộng tác viên trước khi đưa nó đến tay bạn đọc.

Bốn trong một, hay những yêu cầu đối với người làm toà soạn

Người làm toà soạn có thể nói là bốn con người trong một con người. Cụ thể, họ phải là:

- Nhà tâm lý xã hội:

Người làm báo nói chung luôn phải nhạy cảm với nhu cầu, tâm lý của người đọc, do đó có thể nói người làm báo phải là một nhà tâm lý xã hội, nhà tâm lý trong truyền thông. Nhưng hơn ai hết, là người đứng ở khâu cuối của quy trình sản xuất một tờ báo đồng thời lại là người đầu tiên đọc tờ báo trước khi nó đến tay độc giả, người làm toà soạn càng phải là một nhà tâm lý truyền thông để biết người đọc cần gì, muốn gì, và cố gắng đưa đến cho họ “món ăn” mà họ cần.

Tất nhiên, trong điều kiện xã hội Việt Nam, nơi mà ý kiến của người này người nọ chứ không phải luật pháp thường có tiếng nói cuối cùng; nơi mà báo chí chưa được đóng vai trò như nó vốn phải có trong những xã hội phát triển; nơi mà ảnh hưởng phong kiến trong nếp nghĩ, tập quán, cách hành xử còn nặng nề thì báo chí không phải lúc nào cũng có thể làm tròn thiên chức của mình là phục vụ người đọc. Ngược lại báo chí cũng bị ảnh hưởng bởi những tập tính xấu của xã hội, chẳng hạn:

- Sự cảm tính, chủ quan, nói lấy được, bất chấp sự hợp lý hay không hợp lý (đối nghịch với tính khách quan, duy lý, khoa học).

- Dễ bị cuốn theo dư luận và/hoặc ý kiến quan phương (đối

nghịch với đầu óc độc lập và tinh thần thượng tôn pháp luật).

- Vừa tự tôn dân tộc ( điển hình là khi phỏng vấn người nước

ngoài, nhiều phóng viên thường hỏi những câu mớm ý để người ta ca tụng dân tộc mình, đất nước mình, con người Việt Nam mình), nhưng lại vừa tự ti dân tộc, thường thấy ai đó có tiếng thì luôn muốn họ phải có “dây mơ rễ má” gì đó với Việt Nam.

- Thiếu phân biệt đời sống công cộng và đời sống riêng tư, dẫn

đến tình trạng xâm phạm đời sống riêng tư cá nhân; thậm chí đôi lúc tỏ ra nhỏ nhen khi bươi móc chuyện đời tư, đặc biệt nếu người được đề cập bị tình nghi vi phạm pháp luật, bị dư luận lên án.

- Vừa bỏ rơi những nhu cầu thông tin chính đáng của người đọc

(không loại trừ do chỉ đạo không được đưa cái này, cái kia vì lý do “nhạy cảm”), lại vừa chạy theo cái dễ dãi, thương mại hóa rẻ tiền.

Trong một môi trường xã hội, môi trường văn hoá, môi trường

báo chí như vậy, toà soạn rất dễ bị áp lực chiều theo não trạng đang chi phối trong xã hội, và giữ cho một tờ báo được “đàng hoàng” theo những tiêu chuẩn phổ biến của báo chí hiện đại là điều không dễ. Tuy vậy thực tế đã chỉ ra rằng độc giả rất tinh tường, có thể qua mắt được một số ít người chứ không thể qua mắt được hàng triệu độc giả, trong đó có những độc giả có thể là bậc thầy của người làm báo.về mặt này hoặc mặt khác. Muốn giữ cho tờ báo có được tính khả tín của mình, toà soạn phải luôn đặt mình dưới cái nhìn nghiêm khắc của người đọc để luôn giữ mình, không rơi vào chỗ dễ dãi với chính mình và để luôn tự hỏi: Người đọc cần gì? Người đọc được lợi ích gì khi đưa (hoặc không đưa) tin, bài này. Nếu một tin, bài đáng lẽ phải đưa vì nó có lợi cho người đọc mà lại không đưa vì một lý do nào đó, phải nhớ rằng mình đang mắc nợ với người đọc.

- Nhà ngôn ngữ:

Một hiện tượng ngôn ngữ thường thấy là một tít báo hay có khi được cả xã hội dùng lại sau đó, khi người ta đứng trước một sự kiện hay một hiện tượng tương tự. Điều đó cho thấy sức mạnh của ngôn ngữ. Một từ dùng hay, dùng ‘đắt” trong một bài báo có tác dụng làm cho

người đọc thấm thía và nhớ đến bài báo rất lâu. Ngược lại, một bài báo dù chứa đựng nhiều thông tin hay nhưng viết dở, lủng củng, cẩu thả, sử dụng ngôn ngữ không “đắt”, sẽ khiến người đọc chóng quên. Chính vì vậy mà người làm toà soạn (nhất là thư ký toà soạn) không chỉ là người phải biết viết đúng tiếng Việt mà còn phải là người nắm vững kho tàng tiếng Việt, những cái tinh tế của tiếng Việt để sử dụng sao cho vừa chuẩn, vừa “đắt”, nhờ đó mà nâng cao giá trị một bài báo. Đó là cả một nghệ thuật. Ở khía cạnh này, có thể nói người làm toà soạn cũng là một nhà ngôn ngữ trong tiếng mẹ đẻ của mình. Tuy nhiên, cũng phải đề phòng xu hướng ngược lại, xu hướng “văn học hoá” báo chí, hy sinh tính chính xác, tính sáng sủa, rõ ràng của văn phong báo chí cho sự “làm dáng” văn học. Trong trường hợp này, theo chúng tôi, thà cứ viết một cách rõ ràng, dễ hiểu còn hơn là cố làm cho ra vẻ “văn học”.

- Nhà mỹ thuật:

Người làm toà soạn cũng là người trình bày bộ mặt tờ báo với

độc giả. Một bộ mặt đẹp hay một bộ mặt xấu xí, nhem nhuốc phụ thuộc vào khâu trình bày và in ấn. Do đó thư ký toà soạn phải làm việc rất chặt chẽ với hoạ sĩ trình bày (hay giám đốc mỹ thuật). Ở nhiều tờ báo nước ngoài, với sự giúp đỡ của máy tính, thư ký toà soạn có xu hướng làm luôn cả công việc trình bày, ít ra là trên đại thể. Ở ta thì bộ phận trình bày hay mỹ thuật nói chung vẫn còn tách khỏi bộ phận biên tập mặc dù vẫn nằm dưới sự chỉ đạo của thư ký toà soạn, do đó việc thư ký toà soạn làm việc chặt chẽ với bộ phận trình bày là hết sức cần thiết để bảo đảm tính hợp lý trong việc sắp xếp vị trí các tin bài theo một trật tự thông tin nhất định dựa trên tầm quan trọng của mỗi tin, bài; đảm bảo tính mỹ thuật của từng bài báo, từng trang báo, từng cái tít, từng tấm ảnh, và tổng thể tờ báo. Điều này đòi hỏi thư ký toà soạn phải là người có con mắt mỹ thuật. Tất nhiên, mỹ thuật trong trình bày báo khác với mỹ thuật trong hội hoạ. Muốn gì thì muốn vẫn phải tuân thủ nguyên tắc rõ ràng, sáng sủa, tính hợp lý trong sắp xếp tin bài nào ở vị trí nào. Cần tránh một hiện tượng thường thấy là lạm dụng màu sắc, font chữ, cỡ chữ khiến người đọc bị rối mắt, tờ báo nhìn tưởng đẹp mà khó đọc, và vô hình trung gây hiệu ứng ngược.

- Luật gia:

Người làm toà soạn còn phải là người có kiến thức pháp luật và

những vấn đề pháp lý ở mức độ nhất định để tránh cho tờ báo và cả cho chính phóng viên phải đối diện với luật pháp, với những vụ kiện tụng và những rắc rối pháp lý nảy sinh khi đưa tin không chính xác do không kiểm tra kỹ sự việc hoặc do ham chi tiết giựt gân mà rơi vào chỗ vu khống, xúc phạm danh dự, đời tư cá nhân. Muốn vậy, thư ký toà soạn và biên tập viên phải luôn nhớ những quy định pháp luật liên quan đến ngành nghề và luôn phải kiểm tra tính hợp lý của các sự kiện.Chỉ riêng việc kiểm tra tính hợp lý của sự kiện nhiều khi cũng đã có thể giúp phóng viên và tờ báo tránh được những rắc rối có thể nảy sinh. Về một khía cạnh nào đó, vì vậy, có thể coi người làm toà soạn cũng phải là một luật gia.

Ngoài ra, báo chí nước ngoài còn thường yêu cầu người làm toà soạn phải là những “nhà ngoại giao”, vừa mềm mỏng vừa kiên quyết khi phải cắt gọt, sửa chữa, thậm chí gác, không đăng bài của phóng viên hoặc cộng tác viên. Tuy vậy, chúng tôi cho rằng không nên quá nhấn mạnh điều này mà cần nhấn mạnh đến bản lĩnh của toà soạn để có thể bảo vệ được chủ kiến của mình khi xử lý một tin, bài nào đó.

Phẩm chất của người làm toà soạn

Ngoài những phẩm chất chung của một người làm báo, theo chúng tôi, người làm công tác toà soạn, làm biên tập viên còn cần có những phẩm chất, đức tính sau:

- Biết đặt yêu cầu của người đọc và trách nhiệm với người đọc

lên trên hết:

Cần thường xuyên tự hỏi: Độc giả đang cần gì? Cái này độc giả có cần không? Nó mang lại lợi ích gì cho độc giả? Từ đó mà quyết định đăng hay không đăng một bài báo. Và khi đã quyết định đăng thì không quản công sức, khó nhọc để một bài báo đạt chất lượng cao nhất có thể, trước khi đến tay người đọc. Cũng từ đó mà điều động phóng viên, liên hệ với cộng tác viên để làm sao có được tin, bài mà toà soạn đánh giá là cần thiết cho độc giả.

- Biết đặt mình vào vị trí của người đọc để tự phản biện:

Tự đặt mình vào vị trí người đọc để tự phản biện sẽ giúp ta phát hiện ra những cái sai, cái bất hợp lý, mâu thuẫn, thiếu logic, thiếu rõ ràng, mạch lạc trong từng bài báo, từng câu chữ. Điều đó đòi hỏi người làm toà soạn phải rèn luyện đức tính cẩn trọng, chặt chẽ, tỉ mỉ.

Thường xuyên căng thẳng vì phải ứng phó với biến động thời sự, nhất là vào những phút chót, trước thời hạn giao bài cho nhà in, người làm toà soạn thường cảm thấy mệt mỏi và dễ bị cám dỗ buông xuôi, làm cho qua, được chăng hay chớ. Phải thường xuyên chống lại sự cám dỗ này, vì nếu không, chất lượng bài báo, tờ báo lập tức sẽ bị ảnh hưởng. Vì lương tâm và đạo đức nghề nghiệp, vì trách nhiệm trước người đọc, và cũng vì uy tín của chính tờ báo, làm sao có thể chấp nhận cho xuất bản một cái tin, một bài báo với đầy những hạt sạn? Làm như vậy có khác nào bán một món hàng kém chất lượng!?

- Biết hy sinh “cái tôi”:

Người làm toà soạn, làm biên tập viên phải là người biết hy sinh “cái tôi”, không tìm kiếm vinh quang cá nhân để tìm thấy niềm vui và niềm tự hào khi cả tờ báo được độc giả đánh giá cao, có uy tín trong lòng người đọc. Khi đó người làm toà soạn có thể mỉm cười tự nhủ: “À, mình cũng có đóng góp trong đó” và nhận ra công việc toà soạn cũng không phải là công việc “bạc bẽo” như người ta vẫn nghĩ.

Toà soạn và phóng viên: không thể thiếu nhau

“Công việc bạc bẽo” - nhiều người làm công tác toà soạn thường có cái cảm giác đó. Quả vậy, đọc một tờ báo, thường người đọc chỉ biết đến tên tuổi phóng viên chứ ít ai nghĩ đến, nhận ra công sức của toà soạn, của các biên tập viên, người trình bày… dù công việc của họ là không thể thiếu. Người đọc suýt soa trước một bài báo hay và thầm khen ngợi, ghi nhớ tên tuổi phóng viên chứ đâu biết, trong không ít trường hợp, bản thảo đã bị sửa chữa gần như toàn bộ và bài báo đến tay họ có công sức đóng góp mang tính quyết định của đội ngũ biên tập viên mà họ không được biết tên. Ngay chính phóng viên, nhiều người khi báo in ra rồi cũng chẳng thèm đọc lại để xem bài viết của mình đã được toà soạn sửa chữa, nâng cấp ra sao, những lỗi ngô nghê nào đã được gạt bỏ. Chính vì coi công việc toà soạn là công việc bếp núc thầm lặng, thiếu “vinh quang”, nên nhiều người làm báo thường chỉ thích làm phóng viên, vừa tự do về giờ giấc, không phải ngồi chết gí tại toà soạn, vừa có dịp đi đây đi đó nhiều hơn và dễ gặt hái vinh quang cá nhân hơn.

“Bạc bẽo” còn bởi, giữa tòa soạn, biên tập viên với phóng viên hầu như có một thứ mâu thuẫn muôn thuở. “Văn mình, vợ người”, dân gian nói vậy. Không bàn đến vế thứ hai, với vế thứ nhất, “văn mình”, hầu hết phóng viên, nhất là những người đã vào nghề lâu năm hoặc có chút tên tuổi thì bài viết của họ đúng là “số một” và họ không muốn cho ai đụng tới. Trong các toà soạn thường xảy ra cảnh phóng viên gây gổ với biên tập viên và thư ký toà soạn: Bài tôi hay thế, tại sao anh gác, không đăng? Tại sao anh cắt mất chi tiết đắt giá này của tôi? Anh cắt gọt khiến bài báo của tôi không còn là của tôi nữa! Biên tập gì mà bài báo không còn “phong cách riêng” của tôi, bài nào cũng giống bài nào! Phải công nhận rằng đôi lúc toà soạn (nhất là những người mới vào nghề) cũng phạm sai lầm (ai mà chẳng có lúc phạm sai lầm?) do không đủ tỉnh táo, do sự thúc ép của thời hạn giao bài cho nhà in. Nhưng chính vì ở chỗ đứng của mình (vừa là người đọc cuối cùng trong dây chuyền sản xuất tờ báo, vừa là người đọc như một độc giả đầu tiên trước tất cả các độc giả khác) người làm toà soạn có khả năng nhìn toàn diện hơn, khách quan hơn, tỉnh táo hơn để biết điều gì cần cho độc giả, điều gì không. Những “chi tiết đắt giá” nhiều khi là thừa và khiến độc giả không tập trung theo dõi được ý chính của bài báo. Một bài báo dài dòng sẽ khiến độc giả mỏi mệt và lắm lúc rút lại còn một nửa vẫn nói được đủ ý phóng viên muốn nói. “Phong cách riêng” lắm lúc lại là sự rối rắm trong diễn đạt khiến người đọc khó hiểu, khó nắm được ý của người viết. Một bài báo mà phóng viên cho là hay đôi khi chỉ là theo sự đánh giá chủ quan của người viết. Đứng ở vị trí của người đọc để phản biện, toà soạn có khả năng phát hiện và xử lý những cái sai, cái dở trong cả tờ báo và từng tin, bài để sao cho sản phẩm đến tay người đọc là một sản phẩm hoàn chỉnh nhất.

Thật ra, như đã nói ở đầu, một tờ báo, một bài báo đúng là một công trình tập thể, vì thế toà soạn và phóng viên luôn cần nhau. Bởi, nếu không có phóng viên, toà soạn lấy gì để “làm bếp”, để “chế biến”? Ngược lại, nếu không có toà soạn, những phát hiện của phóng viên chưa chắc đã đúng, sự đánh giá nhu cầu của người đọc từng lúc chưa chắc đã chính xác, bài viết chưa chắc đã đạt đến cái tầm cần có, diễn đạt chưa chắc đã suôn sẻ, hấp dẫn. Nhưng mâu thuẫn giữa hai bên vẫn luôn luôn tồn tại, và đó là thứ mâu thuẫn tất yếu giúp hai bên tiếp cận gần hơn với sự thật và giúp cho một bài báo đúng hơn, hay hơn. Không có sự phản biện của toà soạn, phóng viên dễ rơi vào chỗ chủ quan, phiến diện. Ngược lại, không có thực tế ngồn ngộn, cuộc sống muôn màu muôn vẻ mà phóng viên mang về, những người làm toà soạn rất dễ rơi vào chỗ xơ cứng, đi theo lối mòn trong tư duy, xa rời thực tế.

Cuối cùng, trong một toà báo, phóng viên càng giỏi giang, càng chủ động thì toà soạn càng đỡ khó nhọc; ngược lại toà soạn càng có tay nghề, có kinh nghiệm thì phóng viên càng được nhờ cậy.