“Ngày thắm tươi bên đời
xuân mới. Lòng
đắm say bao nguồn vui sống. Xuân về với ngàn hoa tươi sáng. Ta muốn hái muôn
ngàn đóa hồng…”
Có lẽ trong tất cả những ca khúc rộn ràng vang lên khắp hang
cùng ngõ hẻm, khắp thôn xóm mỗi dịp xuân về, bài Xuân và tuổi trẻ này của nhạc sĩ La Hối mang lại cho người nghe cái
cảm giác lâng lâng say men xuân hơn cả. Nó rộn ràng, tươi vui, say đắm bởi vị
men được tạo ra do sự hòa quyện giữa mùa xuân đất trời với cuộc sống đầy “nguồn
vui sống” của con người, của xã hội. Nó tạo cho con người cảm giác lạc quan,
yêu đời, ham sống, muốn sống bên một “đời xuân mới” có thực.
Nhưng liệu “đời xuân mới” đã đến thật với mọi người hoặc tuyệt
đại đa số người Việt hôm nay? Xuân này, cũng như nhiều xuân qua, hẳn nhiều người
sẽ say men xuân, sẽ có điều kiện để thấy ngày quả thực thắm tươi . Nhưng không
phải tất cả. Đó đây, những người cảm thấy đắng, đau trong lòng khi xuân về hẳn
không phải là ít, không hề ít. Những cảnh đời đắng, đau khi xuân về kể ra thì
vô cùng đa dạng. Đó là những người nông dân chưa gắn được với thị trường, với
doanh nghiệp; phải chặt bỏ, đổ bỏ sản phẩm mình làm ra vì không tiêu thụ được,
vì sản xuất mà thiếu thông tin về thị trường như những nông dân phải đổ bỏ
thanh long cho bò ăn, nuôi bò sữa thì phải đổ bỏ sữa như vừa qua ở Lâm Đồng. Đó
là những công nhân vắt kiệt sức trong nhà máy để đổi lấy đồng lương nhiều khi
không đủ tái tạo sức lao động và là nạn nhân khá thường xuyên của những vụ ngộ độc
tập thể sau những bữa ăn nghèo nàn dinh dưỡng ở nhà máy. Đó là những người mẹ
vì quá nghèo, không lối thoát, phải tự tử để cho con sống hoặc những thiếu niên
tự tử để đỡ gánh nặng cho mẹ cha đang bế tắc trong cuộc mưu sinh cho gia đình. Là
những phụ nữ hoặc tự mình hoặc bị lừa bởi những đường dây buôn người để bán
thân đổi lấy đồng tiền trong những tụ điểm mại dâm trá hình ở xứ người như vụ
136 phụ nữ Việt bị cảnh sát bắt “xỏ xâu” (chữ của tờ Petro Times) ở Malaysia mới
đây, hay những cô dâu bị đánh dập, bị giết hại ở Hàn Quốc, Đài Loan hoặc mất tích
một cách bí ẩn như vụ 100 cô dâu Việt biến mất không dấu vết ở Trung Quốc… Và
còn nhiều cảnh đời u tối khác nữa. Với họ và người thân, mùa xuân hẳn không về
hoặc có về đấy nhưng không trọn vẹn, và “đời xuân mới” hẳn còn xa.
Nông dân Việt Nam vốn được coi là cần cù, lam lũ; nông dân
nhiều vùng như miền Tây còn được tiếng là nhạy bén với thị trường, với cái mới,
vậy mà bao nhiêu năm nay vẫn loay hoay với bài toán thị trường tiêu thụ, với đầu
ra cho sản phẩm, được mùa thì rớt giá, mất mùa giá lên thì hàng hóa cũng không còn để bán, cứ thế
năm này qua năm khác. Lỗi có phải ở họ hay ở nền sản xuất nông nghiệp nói chung
chưa thích ứng tốt với cơ chế thị trường, sản xuất đứt rời với tiêu thụ, trong
đó có lỗi của những chính sách còn bất cập, những kế hoạch tái cơ cấu sản xuất
và thị trường nông nghiệp chậm chạp khiến nông dân mãi không cất cánh lên được,
mãi là con tin của những lực lượng làm giàu trên lưng họ, dù họ nuôi sống cả nước
và còn góp phần không nhỏ vào thành tích xuất khẩu? Cũng chính do nền kinh tế
nông nghiệp quẩn quanh chưa tìm ra lối đi mới ấy đã đẩy không ít hộ nông dân
vào hoàn cảnh bi đát, gây không ít bi kịch mẹ chết cho con, con chết cho mẹ cha
được sống mà ai cũng biết.
Với công nhân, nhất là công nhân khu vực đầu tư nước ngoài,
chính sách thu hút đầu tư bằng lao động rẻ được duy trì quá lâu, vô hình trung
đã trói chặt họ vào mức sống chỉ đủ để tồn tại, nói chi nghĩ đến tương lai, đến
tích lũy, đến chất lượng sống ngày càng phải được nâng cao.
Và những phụ nữ Việt phải mưu sinh bằng cách bán thân ở xứ
người - không ít trong số đó hẳn ra đi từ những gia đình không thể tìm ra sinh
kế ở nông thôn hoặc từ những gia đình rơi vào hoàn cảnh cùng quẫn ở đô thị - phải
chăng không là một vấn đề kinh tế-xã hội gây ra nỗi đau âm thầm cho mọi người
Việt? Bởi có ai không muốn sống cuộc đời tử tế, có ai không muốn được tiếng sạch
sẽ, thơm tho? Nhưng cơ hội đã không đến với họ, đã bay đi đâu mất khi những đồng
tiền ngân khố quốc gia thay vì được dùng để mở mang giáo dục, việc làm, nghề nghiệp,
nâng cao sức khỏe cho nông dân, cho người nghèo đô thị thì đã chui tọt vào những
cái túi nhũng lạm.
Mùa xuân là mùa của hy vọng. Liệu có thể hy vọng trong chương
trình nghị sự đất nước những năm tới đây, những phận người bèo bọt, những vấn đề
kinh tế-xã hội cụ thể sẽ được lưu tâm hơn giữa những khái niệm cao xa và những
con số đẹp đẽ. Để những mùa xuân sau ngày càng ngọt ngào, bớt đắng đau…